Türkiye'de Basınç ve Rüzgarlar
Coğrafya Türkiye'de Basınç ve Rüzgarlar
Bu dersimizde Türkiye'de etkili olan Basınç merkezleri, basınç ve rüzgarlar konu anlatımı, Türkiye'de etkili olan Rüzgarlar, türkiye'yi ettkileyen rüzgarlar, basınç ve rüzgarlar konu anlatımı gibi konuları ele alacağız.
Ülkemizdeki iklim olaylarının gelişimini etkileyen önemli
unsurlardan biri de basınç merkezleri ve bunların hareketlerinden
doğan rüzgârlardır.
Ülkemiz ikliminde etkili olan yüksek basınç alanları; Asor ile
Sibirya antisiklonlarıdır. Alçak basınç alanları ise; İzlanda ve
Basra Körfezi siklonlarıdır. Bu basınç alanlarının ülkemizde çeşitli
mevsimlerde önemli etkileri olmaktadır.
Basınç alanlarının hareketine bağlı olarak olu şan rüzgârlar da
ülkemiz iklimi üzerinde önemli ro oynar. Genel olarak baktığımızda
enlemin etkisin* bağlı olarak kuzeyden esen rüzgârların sıcaklığ
azalttığı, buna karşılık güneyden esen rüzgârlarır ise sıcaklığı
artırdığı görülür. Rüzgârları genel ola rak inceleyecek olursak
başlıca iki grupta ele ala biliriz:
a. Günlük Rüzgârlar
Gün içerisinde esen rüzgârlara günlük rüzgâr adı verilir. Bu
rüzgârları, kara ve deniz meltemleri ile dağ ve vadi meltemleri
olmak üzere iki grupta inceleyebiliriz. Meltemler, günlük sıcaklık
değişikliğinden doğan serin ve hafif esen rüzgârlardır.
Deniz ve kara meltemleri: Ülkemizde özellikle yaz mevsiminde Akdeniz
ve Ege kıyılarında görülen günlük rüzgârlardır. Kara ve denizlerin
farklı ısınıp soğumasından doğan basınç farkı sonucu oluşurlar.
Geceleri kara, denizden daha soğuk olduğu için rüzgâr karadan denize
doğru eser. Buna kara meltemi denir. Gündüzleri ise bunun tam tersi
olur. Serin olan denizlerden, sıcak olan karaya doğru denizin de
nemini içinde bulunduran serin bir rüzgâr hareketi olur. Buna da
deniz meltemi denir. Bu rüzgâra Ege kıyılarımızda imbat adı verilir.
Dağ ve vadi meltemi: Ülkemizde özellikle iç bölgelerimizde görülen
bu meltemler, dağlar ile vadiler arasında esen günlük rüzgârlardır.
Yaz mevsiminde gündüzleri dağlar, vadi ve ovalara göre daha sıcak
olur. Bu yüzden ova ve vadilerden dağın zirvelerine doğru bir rüzgâr
esmeye başlar. Buna vadi meltemi denir. Geceleri ise dağlar, vadi ve
ovalara göre daha soğuk olur. Bu nedenle dağların zirvelerinden vadi
ve ovalara doğru bir rüzgâr eser. Buna da dağ meltemi adı verilir.
b. Yerel (Mevziî) Rüzgârlar
Bu rüzgârlar, basınç farklarından oluşan ve geniş alanları
etkileyen, uzun süreli rüzgârlardır. Poyraz, lodos, karayel
ülkemizde en çok etkili olan rüzgârlardan bazılarıdır.
Poyraz, yıldız, karayel gibi kuzeyden esen rüzgârlar ülkemizde
sıcaklığı azaltır. Nitekim poyraz, ülkemizin kuzeydoğusundan eser;
yağmur ve kar yağışlarına neden olur. Soğuk ve sert bir rüzgâr olup
genelde fırtına şeklinde eser. Özellikle Karadeniz ve Marmara
bölgeleri üzerinde çok etkilidir.
Kuzeyden esen yıldız, soğuk ve şiddetli olup özellikle Karadeniz ve
Marmara bölgelerinde oldukça etkilidir. Karayel ise ülkemizin
kuzeybatısından genelde fırtına şeklinde eser; bazen de yağmur ve
kar yağışlarına neden olur. Özellikle Marmara denizi ve çevresi ile
Karadeniz üzerinde çok etkili olan bir rüzgârdır.
Kıble, Lodos ve samyeli rüzgârları ise güneyden esen ve sıcaklığı
artıran rüzgârlardır. Lodos rüzgârları, ülkemizin güneybatısından
sıcak veya ılık olarak eserek ardından yağmur getirir. Özellikle
Batı Anadolu'da ve Marmara denizinde etkili olur. Kışın sıcaklığı
artırarak karların erimesini kolaylaştırır. Kıble ise güneyden eser
ve güney bölgelerimizde sıcaklığı artırarak, buharlaşmaya neden
olur.
Diğer Coğrafya Notları, Testleri ve Videolarına Sağdaki Menüden Ulaşabilirsiniz.
BENZER KONULARI SİTE İÇİNDE ARAYIN