İNSANDA ÜREME SİSTEMİ
Bu makalemizde dişi üreme sistemi görevleri, erkek üreme sistemi, dişi üreme sistemini kontrol eden hormonlar, erkek üreme sistemi organları ve görevleri, üreme sistemi ile ilgili bilgi gibi konuları ele alacağız.
Canlıların soylarını sürdürebilmek için, kendilerine benzer yeni
canlılar oluşturmalarına üreme denir. Tüm canlılar üreme yeteneğine sahiptir.
Bir canlının üreyebilmesi için kalıtsal maddesini, yavruya aktarması gerekir. Eşeyli
(erkek ve dişi bireylerle) üreyen canlılarda kalıtsal maddeler üreme hücreleriyle
aktarılır. Üreme hücrelerine gamet denir. Erkek üreme hücresi sperm, dişi üreme
hücresi yumurta adını alır.
Dişi Üreme Hücresi (Yumurta)
Yumurta hücresi büyük ve hareketsizdir. Bol miktarda besin maddesi içerir ve sitoplazması
çoktur. Kamçısı yoktur. Yumurtalar spermlere göre daha az sayıda üretilir.
1-Yumurtalık (ovaryum):
Bir dişinin kasıklarında, biri sağda, diğeri solda olmak üzere iki tane yumurtalık
vardır. Yumurtalıklarda, ergenlik çağından itibaren belli bir yaşa kadar, hipofiz
bezinin salgıladığı hormonun etkisiyle, ortalama 28 günde bir adet yumurta hücresi
üretilir. Ayrıca eşey hormonu salgılarlar.
2- Yumurtalık Kanalı: Yumurtalıkları döl yatağına
(rahim) bağlayan kanaldır. Yumurtalıkta üretilen yumurta, fallop tüpleriyle alınıp,
yumurtalık kanalından geçerek döl yatağına iletilir. Yumurtanın yaklaşık birkaç
günlük ömrü yumurtalık kanalında geçer. Bu esnada, yumurta, bir sperm hücresiyle
birleşirse, döllenme gerçekleşir ve zigot oluşur, zigot bölünerek çoğalır. Yani
yumurta hücresi, kanaldan rahme, döllenmiş olarak geçer.
3- Döl Yatağı (Rahim = Uterus): Kalın çeperli, düz
kaslardan oluşan rahim, döllenmiş yumurtanın anne karnında tutunup geliştiği yerdir.
Rahimde hücre bölünmesi sürer ve embriyo oluşur.
Embriyo gelişerek yavruyu oluşturur.
Buraya gelen yumurta döllenmemişse, bozulan yumurta hücresi ve rahimde oluşturulan
doku, vajinadan kanama şeklinde dışarı atılır. Bu duruma adet kanaması (mensturasyon)
denir. Bu olay 28 günde bir tekrarlanır.
4- Vajina: Döl yatağından sonra gelir ve spermlerin
döl yatağına kadar ilerlemesini sağlayan tüp şeklinde yapısı vardır. Üreme sisteminin
dışarı açılan kısmıdır. Spermin giriş yaptığı, döllenmemiş yumurta hücresinin ve
bebeğin dışarı atıldığı yerdir.
5-Fallop tüpleri: rahim ile yumurtalıklar arasında uzanan tüpsü yapılardır.
Yumurtalıklardan salınan yumurtanın döllenmesi, bu tüplerde gerçekleşir. Döllenen
yumurta tüplerden geçerek rahme ulaşır. 10 cm kadar uzunluğa sahiptir.
Erkek Üreme Hücresi (Sperm ):
Sperm hücreleri yumurta hücresine göre çok küçüktür. Sitoplazmaları azdır. Kamçıları
vardır ve kamçılarıyla hareket ederler. Baş, orta kısım ve kuyruk olmak üzere üç
kısımdan oluşur. Kuyruk kısmı sayesinde hareket edebilir. Erkek sperm üretir ve
döllenmenin gerçekleşebilmesi için bu spermleri kadının dölyoluna ( vajina ) boşaltır.
Sperm üretme sistemi iki erbezinden (testis ) oluşur. Bu bezler aynı zamanda ergenlikte
çeşitli bedensel değişikliklere yol açan hormonları da üretirler. Spermi kadının
dölyatağına ( uterus ) ulaştıran organa penis denir. Penis aynı zamanda idrarın
boşaltılmasını sağlar. Spermi erbezlerinden penise taşıyan bir kanal sistemi vardır.
erbezleri yeterli ölçüde spermi, gövde sıcaklığının biraz altında, 35°C'de üretirler.
Eğer
sıcaklık yüksekse sperm üretilemez, hatta baba olma yeteneği bütünüyle ortadan kalkabilir.
Uzun süre bisiklet sürmenin, sıkı kilotların sperm üretimi üzerinde olumsuz etki
yaptığı söylenmektedir.
İnsanda üreme sisteminin temel görevi aynı olmakla birlikte, erkek ve dişi bireylerin
üreme sisteminin yapılarında bazı farklılıklar vardır. Ayrıca köreltilse bile, bireyin
beden sağlığını etkilemeyen tek sistemimizdir.
DİĞER İNSAN VÜCUDU İLE İLGİLİ MAKALELER İÇİN TIKLAYINIZ