GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNİN BÖLÜMLERİ VE ÖZELLİKLERİ
Bu dersimizde güneydoğu anadolu bölgesinin illeri, güneydoğu anadolu bölgesi özellikleri, güneydoğu anadolu bölgesi bölümleri, güneydoğu anadolu bölgesi haritası gibi konuları ele alacağız.
Güneydoğu
Anadolu Bölgesi Karacadağ volkan konisi ile iki bölüme ayrılır. Karacadağ'ın
doğusunda Dicle, batısında ise Orta Fırat Bölümü yer alır.
1. Dicle Bölümü
Bu bölüm, yer
şekilleri bakımından sade bir özellik gösterir. Bölümdeki başlıca yer şekilleri
Diyarbakır Havzası, Karacadağ volkan kütlesi ve Mardin-Midyat Eşiği'dir. Dicle
nehri, kollarıyla birlikte geçtiği yerlerde plato ve ovalar meydana getirmiştir.
Ova ve platolar 500-1000 m yükseltiler arasında yer alır. Bölümde yıllık
ortalama yağış miktarı 500 mm'dir. Yüksek sıcaklığa bağlı olarak meydana gelen
şiddetli buharlaşma yaz mevsiminde kuraklığa neden olur. Bölümde karasal iklim
tipi görülür. Bölümün tabii bitki örtüsü ise bozkırdır. Başlıca tarım ürünleri
ise tahıllar, mercimek ve pamuktur. Toroslar'a doğru ise meyve ve üzüm bağları
yer alır. Karacadağ volkan konisi bölgenin en yüksek dağıdır.Bu volkan
konisinden çıkan ve akıcılık özelliğine sahip olan bazalt bölgeye yayılarak
yayvan bir görünüm kazanmasına neden olmuştur. Karacadağ'ın tabanına sızan sular
daha sonra taban suyu olarak yeryüzüne çıkar
ve bölümün su ihtiyacını karşılar. Yaz aylarında
bölümde yaylacılık faaliyeti görülür. Bölümdeki Mardin - Midyat Eşiği Diyarbakır
havzası ile Suriye arasında yer alan yüksek bir düzlüktür(1200-1300 m). Burada
yüksekliğe bağlı olarak yağışlar 700 mm'ye çıkar. Kireçli bir yapıya sahip
olmasından dolayı tarım için yeterli su bulunmaz. Dicle Bölümü'nde nüfus
yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır. Nüfus, Diyarbakır Havzası ile Mardin
- Midyat Eşiği'nde toplanmıştır. Bölümün en büyük ili Diyarbakır'dır. Bölümün
geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. En önemli yeraltı zenginliği Diyarbakır,
Siirt ve Batman'da çıkarılan petroldür. Yıllık üretimi 3 milyon tondur. Ayrıca
Cizre ve Silopi'de linyit çıkarılır.
2. Orta Fırat
Bölümü
Bu bölümde
Gazi Antep ve Şanlı Urfa platoları önemli yer kaplar. Fırat Nehri ve kolları
platoları ikiye ayırır. Fırat Nehri plato içerisine 200 m gömülmüş olarak akar.
Altınbaşak, Ceylanpınar, Suruç, Birecik ovalarında tahıl ekilir. Atatürk barajı
ile yapımı son aşamaya gelen Şanlı Urfa tünelleri bölümün Türkiye ekonomisindeki
yerini değiştirecektir. Platolarının ortalama yükseltisi 500 ile 1000 m'dir.
Platolar, tortul ve volkanik taşlardan meydana gelmiştir. Orta Fırat Bölümü'nde
yazları sıcak ve kurak, kışları serin ve yağışlı olan Akdeniz iklimi görülür.
Bölümün en gelişmiş ili Gazi Antep'tir. Adıyaman, Nizip, Birecik, Şanlıurfa,
Harran, Suruç, Ceylanpınar, Siverek, Viranşehir bölümün diğer önemli il ve ilçe
merkezleridir. Halkın geçimi, tarım ve hayvancılıktan sağlanır. Tarım ürünü
olarak tahıl, mercimek, Antep fıstığı yetiştirilir. Ayrıca bağlar, bahçeler ve
zeytinlikler yer alır. Bunun yanı sıra pamuk, çeltik ve susam da ekilir.
Adıyaman ve Kâhta'da petrol çıkarılmaktadır.
Diğer Coğrafya Notları, Testleri ve Videoları için Tıklayınız