OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DEVRİ
Bu dersimizde osmanlı duraklama dönemi, osmanlı duraklama dönemi konu anlatımı, osmanlı duraklama dönemi özellikleri, duraklam dönemi özet, osmanlı duraklama dönemi kpss, duraklama dönemi nedenleri gibi konuları ele alacağız.
İç nedenleri
Ordu ve donanmanın bozulması Merkezî yönetimin bozulması
Ekonominin bozulması Eyalet yönetiminin bozulması Toplum yapısının
bozulması Eğitim sisteminin bozulması
Dış nedenler
* Doğal sınırlara ulaşılaması (Çöller, okyanuslar ve güçlü
devletlere komşu olunmuş)
* Coğrafî keşiflerin etkileri
* Avrupa'nın teknolojik alanda gelişme göstermesi.
XVII. YÜZYILDA SİYASAL GELİŞMELER
A- Osmanlı - İran İlişkileri
a. Ferhat Paşa Antlaşması: Kanuni döneminde imzalanan Amasya
Antlaşması'na iran'ın uymaması üzerine çıkan savaş Osmanlı'nın
üstünlüğüyle sona ermiştir.
Sonuç: Osmanlı doğuda en geniş sınırlara ulaşmıştır.
(Gürcistan, Tebriz, Karabağı, Dağıstan, Osmanlı'nın oldu.)
b. Nasuh Paşa Antlaşması: Osmanlı'nın Avusturya savaşları ve
Celali İsyanlarıyla uğraşmasını fırsat bilen İran, Ferhat Paşa
Antlaşması'nı ihlal etti. Osmanlı Mecburen Ferhat Paşa'yla aldığı
yerleri geri verdi.
Sonuç: Verdiği yerlere karşılık İrandan 200 deve yükü ipek
vergi alıncaktı.
c. Serav Antlaşması: İran'ın Nasuh Paşa Antlaşması'yla
vermesi gereken vergiyi göndermemesi üzerine çıkan savaşı, iran'ın
barış istemesiyle sona ermiştir.
Sonuç: İran Nasuh Paşa Antlaşması'nın mad delerini kabul
etti.
d. Kasr-ı Şirin Antlaşması: iran'ın Bağdat'ı almasıyla
aramızdaki savaş başlamıştır.
Sonuç: Bugünkü İran sınırımız büyük ölçüdı çizilmiştir.
B- Osmanlı - Lehistan İlişkileri
Sokullu döneminde himayemiz altına alına Lehistan ile
münasebetlerimizin bozulmasındal temel etkenler Erdel, Boğdan ve
Ukrayna Kaza! lan ile ilgili sorunlardır.
a. Hotin Seferi: Lehistan'ın Eflak, Boğdan vErdel'in iç
işlerine karışmasıyla başlar.
Sonuç; Genç Osman bu sefer sırasında Yer çeriler'in disiplinsiz
davranışını tesbit etmiş ve t ocağı kaldırma kararı almıştır. Ancak
Yeniçerilı bunu haber alınca Genç Osman'ı şehit etmişlerd
b. Bucaş Antlaşması: Lehistan 1672'de Omanlı'ya bağlı Ukrayna
Kazakları'na saldırınca svaş yeniden başlamıştır. IV. Mehmet ve
Köprü Fazlı Ahmet Paşa komutasındaki ordu, Lehistan'içlerine kadar
ilerlemesi üzerine Lehistan'ın isi ğiyle Bucaş Antlaşması
imzalanmıştır.
Sonuç: Osmanlı batıda en geniş sınırları kavuşmuştur. (Podolya
ve Ukrayna'yı almıştır.)
C- Osmanlı - Venedik İlişkileri
Bu dönemde Osmanlı- Venedik ilişkilerinin melini denizlerde
birbirlerine karşı üstünlük kurı çalışmaları vardır.
Girit Adasının Fethi: IV. Mehmet'in padişa ğı, Köprülü Fazıl Ahmet
Paşa'nın sadrazamlığı neminde (24 yıl sonra) fethedilmiştir.
D- Osmanlı - Rus İlişkileri
Rusya'nın, topraklarını genişletmek için Ukrayna'ya saldırması
üzerine savaş başlamıştır.
Sonuç: Osmanlı Cehrin kalesini geri aldı. Bah-çesaray Antlaşması
imzalandı.
En önemli özelliği: Osmanlı ile Rusya arasındaki ilk resmi
antlaşmadır.
E- Osmanlı - Avusturya İlişkileri
a. Haçova Meydan Savaşı: Sınırlarda meydana gelen karşılıklı
akınlar sonucunda oluşmuştur.Eğri kalesi ele geçirildi. Avusturya
ordusu bozguna uğratıldı. Kanije kalesi ele geçirildi.
b. Zitvatorok Antlaşması: Avusturya bu savaşlarda ateşli silahlar
kullandıklarından Osmanlı zorlanmıştır. Bu antlaşma ile:
Osmanlı padişahı ve Avusturya kralı protokol bakımından eşit
sayılacaktı.
* Eğri, Kanije ve Estergon kaleleri Osmanlı'ya bırakılmıştır.
c. Vasvar Antlaşması: Avusturya'nın, Erdel'in içişlerine
karışması üzerine başlayan savaş Köprülü Fazıl Ahmet Paşa'nın Uyvar
kalesini alması üzerine Vasvar antlaşması imzalanarak savaş sona
ermiştir.
Sonuç: Avusturya hem Uyvar ve Novigrat kalelerinin Osmanlı'ya ait
olduğunu kabul etmiş hem de Osmanlı'ya savaş tazminatı vermeyi kabul
etmiştir.
II. Viyana Kuşatması: Macaristan'da çıkan olaylar II. Viyana
Kuşatması ile savaşların nedenidir. Katolik Avusturyalılar Protestan
Macarlar'a dinî ve siyasî baskı uyguluyorlardı. Macarlar'ın yardım
istemesi üzerine
Avusturya'ya savaş açıldı (1682). Osmanlı ordusu Viyana önlerinde
yenilgiye uğradı.
Kutsal İttifak Savaşları
Avrupa'daki Osmanlı Devleti'nin ilerleyişi bu yenilgi ile sona
erdi. Türklerin geri çekilişi Sakarya Meydan Muharebesi'ne kadar
sürdü. Bu yenilgiden sonra Türkleri Avrupa'dan atmak için
cesaretlenen Avusturya, Lehistan, Rusya, Venedik ve Malta Papa'nın
da kışkırtmasıyla Kutsal ittifak'ı kurdular. Kutsal İttifak
devletleriyle Osmanlı Devleti arasındaki savaşlar 16 yıl sürdü ve II.
Süleyman, II. Ahmet ve II. Mustafa başa geçtiler. Sonunda Karlofça
Antlaşması imzalandı (1699). Bu anlaşmaya göre;
* Temeşvar (Banat) dışında kalan bütün Macaristan ve Erdel
Avusturya'ya,
* Ukrayna ve Podolya Lehistan'a, Mora ve Dal-maçya kıyıları
Venediklere bırakıldı. Bu antlaşmadan bir yıl sonra Rusya ile
İstanbul Antlaşması yapıldı. Böylece; Osmanlı Devleti batıda ilk kez
toprak kaybına uğramış, Duraklama Dönemi bitip Gerileme Dönemi
başlamıştır.
İÇ İSYANLAR İstanbul İsyanları
Yeniçeri ve sipahiler tarafından çıkarılan isyanlardır. Yeniçeri
ocağının bozularak "Devlet ocak içindir." anlayışının hakim olması
sonucunda çıkmıştır.
Celali İsyanları
Tımar sisteminin bozulması, haksız dirlik dağıtımı, iltizam
sisteminin yaygınlaşması, vergilerin ağırlaştırılması, savaşların
uzun sürmesi nedenlerinden çıkmıştır. Bu isyanların sonucunda;
Devlet otoritesi zayıfladı. Ekonomi zayıfladı, üretim azaldı.
Anadolu'da can ve mal güvenliği kalmadı, köyden kentlere göç
başladı. İstanbul ve Celalî isyanları devlet yönetimine, devletin
düzenini değiştirmeye yönelik isyanlar olmayıp, şahıslara yönelik
isyanlardır.
Eyalet İsyanları
Merkezi otoritenin bozulması sonucunda merkeze uzak eyaletlerde
çıkan isyanlardı. Amacı, Osmanlı Devleti'nden ayrılarak bağımsız
olmaktı. Eflâk, Boğdan, Erdel, Halep, Yemen, Bağdat gibi. İsyanların
bastırılması sırasında Osmanlı Devleti Avrupa devletleriyle karşı
karşıya geldi.
XVII. yy. Islahatlarının Amacı ve Özellikleri
Bu yüzyılda ıslahat yapan devlet adamları;
a. I. Ahmet Dönemi:
Saltanat sisteminde değişiklikler yaptı
* Ekber ve Erşed Kanunu'nu getirdi. Yani hanedanın en yaşlı ve en
tecrübeli kişisi başa geçecek.
Kafes usulü: En yaşlı, en tecrübeli hanedan üyesinin han içindeki
üyelerin sarayda tutlma-sı. Devlet işlerinde tecrübe kazanması için
sancağa çıkmaya son vermiştir.
b. Kuyucu Murat Paşa: Celali isyanlarını bastırırken baskı ve şiddet
uygulamıştır.
c. II. Osman Dönemi:
* Saray dışından evlilik yaparak, yönetime saray kadınlarının
etkilerini engellemek
Zamanın ihtiyaçlarına göre yeni kanunlar hazırlamak
* Hotin seferi sırasında Yeniçerilerin disiplinsiz davranışından
dolayı, Yeniçerileri ortadan kaldırmayı hedeflemişse de Yeniçeriler
II. Osman'ı şehit etmişlerdir.
d. IV. Murat Dönemi:
Yeniçeri ve Sipahi isyancıları ortadan kaldırıldı Uyuşturucu ve
tütün kullanımı yasaklanmıştır Anadolu'daki isyancılar ortadan
kaldırıldı »*■ Tımar sistemi düzeltildi
Devletin duraklamasının ve kötü gidişinin durdurulması için
yapılmaısı gerekenlere ilişkin raporlar düzenletmiştir. Bunlardan en
ünlüsü Koçi Bey Risalesidir.
e. Tarhuncu Ahmet Paşa Dönemi:
En önemli özelliği: İlk denk bütçeyi oluşturması.
Sonuç: Çıkarları tehlikeye giren kişiler tarafından görevden
alınması ve idam edilmesi sağlanmıştır.
f. Köprülüler Dönemi:
1656-1691 yılları arasında Köprülü ailesinden devlet adamları
sadrazamlık yapmışlardır. Bu dönemi başlatan Köprülü Mehmet Paşa
göreve gelmek için bazı şartları ileri sürmüştür.
Bunlar;
*Saraya sunacağı her teklif kabul edilecektir.
Devlet memurlarının görevlendirilmesi ve azledilmesi serbest
olacaktır. Sadrazamlık görevine kimse karışmayacaktır.
Kendisi hakkında bir şikayet olursa önce savunması alınacak, sonra
karar verecektir.
Ancak bu dönemde yapılan ıslahatlar kişilere bağlı kaldı, isyanların
gerçek nedenleri üzerinde durulmadı. Baskı ve şiddet ile
bastırılmaya çalışıldı. Bu sebepten dolayı ıslahatlar başarılı
olmamıştır.
Diğer Tarih Notları, Testleri ve Videoları için Tıklayınız