OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DEVRİ
Bu dersimizde osmanlı devletinin kuruluşu özet, osmanlı devleti kuruluş dönemi padişahları, osmanlı devletinin kurucusu, osmanlı kuruluş dönemi konu anlatımı gibi konuları ele alacağız.
Osmanlı Beyliği'nin kurulduğu sırada Anadolu'da var olan güçler:
a. Bizans b. Anadolu Selçukluları c. Trabzon Rum Devleti d. Moğollar
e. Kösedağ savaşının ardında Anadolu Selçukluların zayıflamasıyla
kurulan diğer beylikler.
OSMAN BEY DÖNEMİ (1281 - 1326)
Ahi Şeyhlerinden Edebali'nin kızı ile evlenerek teşkilâtın
desteğini aldı. Osmanlı, Bizans sınırında bulunan valilerin
(tekfurların) ellerinden Karacahisar, Bilecik, Yeni Şehir, Yarhisar,
İnegöl'ü aldı.
Osmanlıların İzmit'e yaklaşması üzerine Bizans ile ilk savaş olan
Koyunhisar Savaşı yapıldı. Mudanya'yı alıp Marmara Denizi'ne
ulaşarak Bursa'nın Bizans'la karadan bağını kesti.
Osman Bey, Bursa'nın kuşatılması sırasında vefat etmiştir.
ORHAN BEY DÖNEMİ (1326 - 1362)
Bursa alınarak başkent yapıldı, iznik kuşatılınca Bizans
telaşlandı ve Maltepe Savaşı (Palekanon savaşı) yapıldı. İznik ve
izmit alınarak Kocaeli Yarımadası'nın fethi tamamlandı.
Karesioğulları alındı. Anadolu'da Türk birliğinin sağlanmasına
yönelik ilk faaliyettir. Donanması ve komutanları Osmanlının
Rumeli'ye geçişini kolaylaştırmıştır. Ankara Ahiler'den alındı.
Bizans'taki taht kavgalarından yararlanarak yardım karşılığında
Gelibolu'daki Çimpe Kalesi'ni alarak Rumeli'ye geçti.
• İlk düzenli ordu kuruldu. (Yaya ve müsellem ordusu)
• İznik'te ilk medreseyi kurdu.
• İlk vezirlik ve divan kurumu kuruldu.
• Karamürsel'de ilk Osmanlı tersanesi (ilk donanma) kuruldu.
OSMANLI DEVLETİNİN RUMELİ'DEKİ İSKAN POLİTİKASI
Osmanlı Devletinin iskân politikasının temel amacı, fethedilen
bölgelere Anadolu'dan göçebe Türkmenleri yerleştirip, fethedilen
yerlerdeki yerli halktan ayaklanma çıkarma olasılığı olanları
Osmanlı toprakları içinde başka bölgelere iskân etmekti. Böylece
Balkanlarda Türk nüfusu artıyor, Türk kültürü yayılıyordu. Ayrıca
iskâna tabi tutulan ailelerin bütün ihtiyaçları devlet tarafından
karşılanıp vergi muafiyeti getirilerek yeni yerlere yerleşmelerinde
kolaylık sağlanırdı. Geriye göç olmaması için de geçerli sebepleri
olmadan eski yerlerine dönmelerine izin verilmezdi.
I. MURAT DÖNEMİ (1362 - 1384)
Karamanoğullarının teşvikiyle Ahilerin eline geçen Ankara'yı
geri alıp Anadolu'da düzeni sağlayarak Rumeli'ye geçti. Çorlu,
Keşan, Lüleburgaz, Malkara gibi yerlerin alınmasındaki amaç
Edirne'yi fethetmekti. Böylece Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı
Ordusu Bizans - Bulgar güçlerini Sazlıdere'de yendi. Bu savaşın
sonunda, Edirne alındı. Çatalca'ya kadar ulaşıldı. Gümülcine ve
Filibe alındı.
Sırp Sındığı Savaşı (1364): Edirne ve Filibe'nin Türklerin eline
geçmesiyle Trakya'daki ilerleyişi üzerine Sırplar ve Bulgarlar, Papa
aracılığı ile yardım istediler. Bunun üzerine bir Haçlı Ordusu
oluşturuldu. Hacı İlbey komutasındaki keşif kuvvetleri Haçlı
Ordusu'nu anî bir baskınla Meriç nehri kıyısında bozguna uğrattı. Bu
savaş Haçlılarla Osmanlı Devleti arasındaki ilk savaştı. Sonucunda;
Edirne başkent oldu. Bulgar Kralı Osmanlı hâkimiyetini kabul etti.
Balkanlar'da hızla ilerlemeye başlandı.
Çimen Savaşı (1371): Trakya'nın fethinin tamamlanarak (1367),
Bulgaristan'ın Osmanlı hâkimiyetini kabul etmesi ve Osmanlılar'ın
Makedonya'yı ele geçirmek istemesi üzerine Sırplar harekete geçti.
Osmanlı ordusu Sırplar'ı Meriç vadisinde bozguna uğrattı. Böylece
Makedonya yolu Os-manlılar'a açıldı. Sırp Kralı Osmanlı hâkimiyetini
tanıdı.
I. Kosava Savaşı (1389): Savaşın tarafları: Osmanlı -
Sırbistan, Bulgaristan, Eflak, Bosna.
Osmanlılar'ın hızla ilerlemesini durdurup, Os-manlılar'ı
Balkanlar'dan atmak amacıyla Haçlı ittifakı kuruldu. I. Murat
Rumeli'ye geçti. Yapılan savaş sonunda Haçlı Ordusu bozguna uğradı.
I. Murat savaş alanını gezerken bir Sırplı tarafından hançerlenerek
şehit edildi. Bu zaferden sonra Osmanlılar Balkanlar'da daha büyük
hızla ve güçle yayıldı.
I. Murat Anadolu'da siyasî birliği sağlamaya çalıştı.
Germiyanoğulları'nın kızını oğlu şehzade Be-yazıtla evlendirerek
çeyiz yoluyla Kütahya, Emet, Tavşanlı ve Simav Osmanlılar'a geçti.
Hamitoğulla-rından Yalvaç, Karaağaç, Beyşehir ve Seydişehir para ile
satın alındı. Candaroğulları'ndaki taht kavgalarına karıştı.
Candaroğulları Beyliği Osmanlılar'a bağımlı oldu. Beyşehir'i ele
geçiren Karama-noğulları ile savaşarak Beyşehir'i geri aldı. Bu
savaş ilk Osmanlı - Karamanoğulları savaşıdır.
I. Murat'ın Yönetim
Alanındaki Faaliyetleri: Yeniçeri Ocağı kurularak Pençik
(Devşirme) sistemi uygulandı. Rumeli'deki toprakları daha iyi idare
edebilmek için Rumeli Beylerbeyliği kuruldu. Malî alanda ilk bütçe
yapıldı. Tımar sistemi uygulanmaya başlandı. Tımarlı sipahiler ilk
kez oluşturulmuştur. Kazaskerlik ve defterdarlık kurularak
vezirlerin sayısı arttırıldı.
I. BAYEZİT (YILDIRIM) DÖNEMİ (1389- 1402)
Balkanlar'a yapılan akınlar sırasında Üsküp ve Selanik alındı,
istanbul kuşatıldı. (İstanbul'u kuşatan ilk Osmanlı padişahıdır.)
İstanbul'un kuşatılması için Anadoluhisarı (Güzelcehisar'ı)
yaptırmıştır.
Niğbolu Savaşı (1396): istanbul'un kuşatılması ve Osmanlı
sınırlarının Macaristan'a dayanması üzerine Haçlı ordusu kuruldu.
Fransa, Almanya ve İngiltere'nin de katıldığı Haçlı ordusu, İstanbul
kuşatmasını kaldırarak Niğbolu önlerine gelen Yıldırım Bayezit
tarafından ağır bir bozguna uğratıldı. Bu zaferin sonucunda;
Bulgaristan tamamen Osmanlı topraklarına katıldı.
Osmanlı yönetimine girmemiş Anadolu beylikleri üzerinde Osmanlı
Devleti'nin nüfuzu arttı. Osmanlı Devleti'nin islâm dünyasında ünü
arttı. Abbasi halifesi Sultan-ı iklim-i Rum unvanını verdi.
Bosna - Hersek Osmanlılara bağlandı. Bizans vergi vermeyi kabul
etti.
Anadolu'ya yönelen Bayezit Sinop dışında Candaroğulları'nı,
Aydınoğulları'nı, Menteşoğulla-rı'nı Saruhanoğulları'nı topraklarına
kattı. Hamito-ğulları Beyliğinin Tekeoğulları kolunu egemenliğine
aldı. Germiyanoğulları Beyliği'nin topraklarını alarak Kütahya
Merkez olmak üzere Anadolu Bey-lerbeyliği'ni kurdu. Kadı Burhanettin
Devleti'ni yıkarak ilk kez Anadolu Türk birliğini sağladı.
Yıldırım daha önce başlattığı ancak Niğbolu Savaşı'ndan dolayı ara
vermek zorunda kalınan İstanbul kuşatmasını yeniden başlatmıştır.
Ancak bu sefer de, Timur Anadolu'ya girince yine kuşatmaya ara
verilmişti. Ankara Savaşı başlamıştır.
ANKARA SAVAŞI (14Q2) Nedenleri
Timur'un da Yıldırım Bayezit'in de "cihan hakimiyeti" düşüncesi
Her iki devletin sınır komşusu haline gelmeleri, «»■ Çin seferi
öncesi Timur'un geride güçlü bir devlet bırakmak istememesi,
Yıldırım Bayezit'in ortadan kaldırdığı beyliklerin beylerini
kışkırtması, Yıldırım Bayezit'e sığınan beyleri (Karakoyun-lu ve
Bağrat Hanı'nı) Timur'un kendisine teslim edilmesini istemesidir.
Osmanlı Ordusu savaşı kaybetti. Bu savaş sonucunda;
Anadolu'da beyliklerin tekrar kurulmasıyla Anadolu Türk birliği
bozuldu. Şehzadeler arasında saltanat kavgaları çıktı. Osmanlı 11
yıl süren bir başsızlık dönemi geçmiştir. (Fetret Devri)
FETRET DEVRİ (1402 - 1413)
Ankara Savaşı'ndan sonra taht kavgalarıyla hükümdarsız geçen
döneme denir. Yıkılma tehlikesi geçiren Osmanlı Devleti Rumeli'de
uygulanan hoşgörülü ve adaletli iskân politikası sonucunda
Balkanlar'daki varlığını korumuştur, istanbul'un fethi ve
Balkanlardaki ilerleme gecikti. Balkanlardaki topraklarımızda,
Anadoludaki topraklarımızdaki kadar fazla kayıp yaşanmamıştır.
I. MEHMET DÖNEMİ (Çelebi Mehmet /1413 -1421)
Kardeşleri arasındaki mücadeleye son vererek başa geçti. İlk
dinî, siyasî, ekonomik boyutlu isyan olan Şeyh Bedrettin isyanını
bastırdı. Saruhanoğul-ları, Germiyanoğulları, Aydınoğulları'ndan
İzmir, Karamanoğulları'ndan Beyşehir ve Akşehir ve Men-teşeoğulları
beyliklerini yeniden aldı, Candaroğulla-rı beyliğini egemenliği
altına aldı. Mustafa Çelebi Düzmece Mustafa isyanını bastırdı.
Mustafa Çele-bi'ye karşı olanlar onun Yıldırım Bayezit'in oğlu
olmadığını ileri sürüp Düzmece Mustafa derler. Mustafa Çelebi
Bizans'a sığındı. Balkanlarda ise; Eflâk vergiye bağlandı, ilk
Osmanlı - Venedik Deniz Savaşı yapıldı ve kaybedildi.
Çelebi Mehmet Osmanlı Devleti'ni dağılmaktan kurtardığı için
devletin ikinci kurucusu sayılır.
II. MURAT DÖNEMİ (1421 - 1451)
İstanbul'u kuşattı ama alamadı. Çelebi Mustafa ile kardeşi
Mustafa'nın isyanlarını bastırdı. Germi-yanoğullarından vasiyet yolu
ile, Aydınoğulları, Ha-mitoğulları ile Menteşeoğulları'nı ise
yıkarak toprak aldı. Karamanoğulları ile yapılan mücadelede başarılı
olundu. Böylece Anadolu'da siyasi birli! büyük ölçüde yeniden
sağlanmış oldu. Balkanlar da Osmanlı ordusu Sırbistan'ın kuzeyine
ilerleyip Belgrat'ı kuşatmasına rağmen bazı bölgelerde or dunun
yenilmesi üzerine Haçlılar ile Edirne - Sege din (1444) Antlaşması
yapıldı.
Edirne - Segedin Antlaşması (1444)
Sırbistan tekrar kurulacak fakat Osmanlılara vergi verecek,
Bulgaristan'ın Osmanlı toprağı olduğu kabul edilecek,
Eflâk Beyliği Macar egemenliğinde kalacak, Osmanlılara vergi vermeye
devam edecek,
Antlaşma 10 yıl geçerli olacaktı.
II. Murat tahtı oğlu II. Mehmet'e bırakarak Manisa'ya çekildi. Bu
antlaşma batıda imzalanan ilk antlaşmadır.
Varna Savaşı (1444): Osmanlı tahtına küçük yaşta (12 yaşında)
bir padişahın geçmesinden yararlanmak isteyen Haçlıları Osmanlı
Devleti'ni Balkanlardan atmak için toplandı. Yapılan savaşı Osmanlı
Devleti kazandı ve II. Murat tekrar padişah oldu.
II. Kosava Savaşı (1448): Haçlılar Varna yenilgisinin
izlerini silip Osmanlı Devleti'ni Balkanlar-'dan atmak için
toplandılar. Kosava'da yapılan savaşı Osmanlı ordusu kazandı.
Sonucunda:
Balkanlar'da kesin olarak Türk egemenliği sağlandı.
+Haçlılar'ın Balkanlar'ı geri alma ümidi son buldu. Bir daha Haçlı
İttifakı sağlayamadılar. Eflâk yeniden Osmanlılar'a dahil oldu.
Balkanlar'ın Osmanlı toprağı olması kesinleşti.
Diğer Tarih Notları, Testleri ve Videoları için Tıklayınız