TÜRK İSLAM DEVLETLERİ
Bu dersimizde ilk türk islam devletleri konu anlatımı, ilk türk islam devletleri hangileridir, ilk türk islam devletleri isimleri, ilk türk islam devletleri özet, türk islam devletleri ygs, türk islam devletleri kısaca gibi konuları ele alacağız.
A- TOLUNOĞULLARI(868-905)
Mısır'da kurulan ilk Türk devletdir. Yoksulların her türlü
ihtiyaçlarını karşıladığından "Sosyal Hukuk Devleti" özelliği taşır.
Tevaif-i Mülük devletle-rindendir.
B- İHŞİDLER (AKŞİD) (935-969)
Bu iki devletinde yöneticileri Türk, halkı Arap olduğu için
fazla ömürlü olamamıştır. Hicaz bölgesini (Mekke, Medine'yi" ele
geçiren ilk Türk devletidir. Bu da Tevaif-i Mülük devletlerindendir.
C- KARAHANLILAR(840 - 1212)
Karluk, Yağma, Çiğil Türkleri tarafından Orta Asya'da kurulan
İlk Türk - Müslüman devletidir. Türk dilinin gelişmesine katkıda
bulunan Karahan-lıların hükümdarı, ordusu, halkı ve yöneticileri
tamamen Türk'tür. Türkçe'yi resmi dil olaak kabul etmiştir, ilk
Türk- islam sanat eserlerini vermişlerdir.
Yusuf Has Hacip => Kutadgu Bilig Kutadgu Bilig Divan-ı Lügat-it Türk
Edip Ahmek Yükneki => Atabet-ül Hakayık Hoca Ahmet Yesevi => Divan-ı
Hikmet
D- GAZNELİLER (963 - 1182)
Samanoğulları valisi Alptekin tarafından Afganistan'ın Gazne
şehrinde kuruldu. Gazneli Mahmut zamanında ilk defa "sultan" unvanı
kullanıldı. Hükümdar, yönetim, ordu komutanları Türk, halk
ve ordu Türk - İran - Afganistan ve Hintlilerden oluşuyordu. Gazneli
Mahmut, Hindistan'a düzenlediği 17 seferle meşhurdur. Bu seferler
sayesinde Hindistan, Endonezya, Malezya gibi bölgeler islamiyet'le
tanışmışlardır.
Sultan Mesut zamanında 1040'da Dandanakan Savaşı'nda Selçuklulara
yenilince zayıfladılar ve bir daha toparlanamadılar. Afganistan'ın
yerlileri Gurlular'ın isyanıyla yıkılmışlardır.
E- BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ (1040- 1157)
Oğuzların Kınık boyu tarafından kurulmuştur. Oğuz - Yabgu
Devleti'nde subaşı olan Selçuk Bey, Cend şehrine gelerek islâmiyet'i
benimsedi. Torunları Tuğrul ve Çağrı Beyler başa geçti. Tuğrul
Bey'in yaşı küçük olmasına rağmen devlet idaresinden sorumlu olmuş,
daha büyük olan Çağrı Bey'de askeri işlere bakmıştır. Çağrı Bey,
Anadolu'ya keşif amaçlı seferler düzenlemiştir. 1040 Dandanakan
Savaşı'yla resmen kuruldu. «*■ Gazneliler yıkılışa geçti. »*■
Horasan'da Selçuklu egemenliği kesinleşecek Selçukluların islâm
dünyasındaki otoritesi arttı. Bizans'la ilk savaş olan Pasinler
Savaşı yapıldı (1048). Böylece Anadolu'nun yeni bir yurt olabileceği
anlaşıldı. Tuğrul Bey, Abbasî halifesini Şii Büveyhoğulları
baskısından kurtarınca Hilâfetin ve İslâm dünyasının koruyuculuğunu
üstlenen ilk Türk - İslâm devleti oldular.
Alparslan Dönemi
Türklerin Anadolu'ya akınlarını önlemek isteyen Bizans ile
Selçuklular arasında 1071'de Malazgirt Savaşı yapıldı. Böylece;
Anadolu'nun kapıları Türklere açıldı ve Anadolu Türklerin yeni
yurtları oldu.
Anadolu Türk tarihi başlangıcı 1071 olarak kabul edildi. İslâm
dünyası üzerindeki Bizans tehdidi sona erdi.
Türklerin batı yönüne ilerlemeleri hız kazandı.
Anadolu'da ilk bağımsız beylikler kuruldu.
• Danişmentler
• Saltuklar
• Mengücekler
• Artuklar
• Çaka Beyliği
Haçlı Seferine neden oldu. Melikşah Dönemi
Sınırlar en geniş şeklini aldı. Devlet en ihtişamlı günlerini
yaşarken Batınîlik faaliyetleri, vezir Ni-zam-ül Mülk'ün
öldürülmesi, Melikşah'ın ölümü devleti yıkılma sürecine girdirdi. İç
karışıklıklar, taht kavgaları, Haçlı Seferleri devleti yıprattı.
1141'deki Katvan Savaşında Moğolların Karahıtay kolu ve Oğuzlara
yenilerek yıkıldı. Batınîlik faaliyetleri, Abbasî halifelerinin
aleyhine faaliyetleri de diğer yıkılış nedenleridir.
Büyük Selçuklular yıkıldıktan sonra devlet olarak Anadolu
Selçukluları, Suriye-Filistin Selçukluları, Irak Selçukluları,
Hemedan - Kirman Selçukluları beylik olarak Çaka beyliği, Artuklar,
Saltuklar Danişment; atabeylikler olarak Şam, Böri, Sal-gurlular,
İlderoğulları, Zengiler kuruldu.
Atabeyler şehzadelerin hocalarıdır. Şehzadelerin yanında gönderilen
atabeyler devlet yıkılıncc bulundukları bölgelerde devletlerini
kurdular.
F- MOĞOL İMPARATORLUĞU (1196- 1227)
Kurucusu Cengiz Han'dır. Türk veraset sistemin benimsemiştir.
Uygurlar Moğolların Türkleşmesin sağlamıştır. Cengiz Han'ın oğulları
döneminde Ba tı Çin'de İslâmiyet yayıldı.
• Moğol istilâsından kaçan Türkler Anadolu'y; yerleşerek Anadolu'nun
Türkleşmesini sağladılaı Cengiz Han'ın ölümünden sonra aynı
topraklardı Altınorda, İlhanlılar, Çağatay ve Kubilay Hanlık lan
kurulmuştur.
• Kubilay Hanlığı hariç hepsi İslâmiyeti benim sedi.
G- TİMUR DEVLETİ (1370 - 1507)
Timur tarafından Çağataylar'ın topraklarında-Türkistan'da
kurulan devlet Altınorda Devleti'ni yıkarak Ruslar'ın güçlenip
güneye inmesine neden oldu. 1402'de Ankara Savaşı'nda Osmanlı
Devletini yendi. Çin seferine çıktığı sırada öldü.
H- HARZEMŞAHLAR(1097- 1231)
Moğol istilâsının hızını kesti. Harzemşahlar bağımsızlıklarını
ilan etmeden önce, Büyük Selçuklularla bağlıydı. Moğollar'ın
baskısıyla Doğu Anadolu'ya girmiştir. Bu topraklara göz dikince
Büyük Selçuklularla 1230'da Yassıçemen savaşı yapmışlar ve yıkılma
sürecine girmişlerdir.
I- EYYUBÎLER
Haçlılar'dan Kudüs'ü alıp III. Haçlı Seferleri'ne sebep oldular.
Baharat Yolu'na hakim oldular. Mısır'da kurulmuş olan Türk
Devletlerindendir.
J- MEMLÜKLER
Eyyubiler'e son vererek, Mısır'da kuruldu. Mo-ğolları tarihte
ilk kez yenen (Sultan Baybars tarafından 1260'da Ayn Calut Savaşı
ile) ve durduran devlettir. Abbasî halifeliğini koruyarak devamını
sağladılar. Osmanlı Devleti tarafından yıkıldılar.
Her emir (vali) sultan olma hakkına sahip olduğundan, Osmanlı'dan
daha kısa ömürleri olmasına rağmen daha fazla sayıda sultanları
olmuştur.
K- BABÜRLER
Hindistan'daki en önemli Türk - islâm devletidir. En önemli
eserleri mimarî alanda Tac Mahal'dir. 19. yüzyılın ortalarında
ingilizler tarafından Hindistan'ın işgaliyle yıkılmıştır.
L- SAFEVİ DEVLETİ
Kurcusu aslen Türk olan Şah İsmail'dir. Ancak İran topralarında
Şiiliği benimsediğinden sünni olan Osmanlılar'a düşmanlık
beslemiştir. Osmanlı-lar'a Çaldıran'da yenildi. Osmanlı Devleti'ni
doğudan sürekli olarak tehdit ederek batıdaki seferlerini olumsuz
şekilde etkilediler.
Diğer Tarih Notları, Testleri ve Videoları için Tıklayınız