Sözcük Anlam İlişkisi
Bu dersimizde sözcükler arası anlam ilişkileri, sözcükte anlam olayları, sözcükler arası anlam ilişkileri gibi konuları ele alacağız.
Eş anlamlı sözcükler
Yazılışı ve okunuşu farklı, anlamları aynı olan kelimelere eş
anlamlı sözcükler denir.
yıl/sene yüzyıl/asır kara/siyah kafa/baş duymak/işitmek kanun/yasa
bilim/ilim öğrenci/talebe kez/defa/kere temenni/dilek, istek
beyaz/ak
Zıt Anlamlı Sözcükler
Aralarında anlam ilişkisi olup birbirinin karşıtı olan
kelimelere zıt anlamlı kelimeler denir.
Zıt anlamlı sözcükler olumlu olumsuz şekilde olamaz, "geldi-gelmedi"
zıt anlamlı değil olumsuzdur.
var -> yok
uzun -> kısa
alçak -»yüksek
iyi -> kötü
aç -> tok
inmek -> çıkmak
zor -> kolay
gülmek -> ağlamak
Yakın Anlamlı Sözcükler
Anlam bakımından birbirine yakın olan fakat aynı anlama gelmeyen
kelimelere yakın anlamlı sözcükler denir. Eş anlamlılıkla
karıştırılan yakın anlamlı kelimeler arasında ince farklılıklar
vardır.
sevmek -> hoşlanmak
çekinmek -> kaçınmak
yorgun -> halsiz
güzel -> hoş
söylemek -> demek
bakmak -> görmek
doğru -> dürüst
Eş sesli (Sesteş) Sözcükler
Yazılış ve okunuşları aynı fakat anlamları farklı olan
kelimelere eşsesli sözcükler denir.
Yâr: Sevgili (Yârimden ayrıyım.)
Yar: Uçurum (Araba yardan yuvarlandı.)
Yüz: Surat. (Yüzünü kapama.)
Yüz: 100 rakamı (Sınavdan yüz almış.)
Bağ: Düğüm. (Ayakkabının bağı çözülmüş.) Bağ: Üzüm
yetiştirilen toprak. (Bağdaki üzümler toplanmalı.)
Ortak Kökler
İsim/Fiil
göç/göçmek
barış/barışmak
boya/boyamak
Türkçede bazı kökler anlam değişmesi olmaksızın hem isim hem de fiil
kökü olarak görev alırlar. Bu tür köklere ortak kök denir.
İsim/Fiil
güven/güvenmek savaş/savaşmak kuru/kurumak
İkilemeler
Anlamı güçlendirmek amacıyla aralarında çeşitli anlam ya da ses
ilişkileri bulunan sözcüklerin art arda söylenmesiyle oluşan sözcük
öbeklerine denir. İkilemeler üç yolla oluşturulur.
•Aynı kelimelerle oluşturan ikilemeler: yavaş yavaş
uzun uzun ağır ağır koşa koşa güle güle sarı sarı
•Yakın anlamlı sözcüklerle oluşturulan ikilemeler: eş dost
ıvır zıvır eğri büğrü eski püskü ses seda yamrı yumru
•Zıt anlamlı sözcüklerle oluşturulan ikilemeler: acı tatlı irili
ufaklı az çok aşağı yukarı ileri geri
Diğer Türkçe Notları, Testleri ve Videoları için Tıklayınız