YAZIM KURALLARI KONU ANLATIMI
Bu dersimizde yazım kuralları örnekleri, yazım kuralları kısaca, yazım kuralları büyük harflerin kullanımı, yazım kuralları özellikleri, imla kuralları örnekleri gibi konuları ele alacağız.
YAZIM Kuralları
I. Büyük Harflerin Kullanımı
a. Her cümleye büyük harfle başlanır.
• Elini uzatı. Benimle barışmak istedi.
b. İster cümle başında ister içinde bütün özel isimler büyük
harfle yazılır.
• Dün, Yakup Kadri'nin "Yaban" adlı romanını aldım.
c. Kişi adından önce veya sonra gelen unvan adları da büyük
harfle yazılır.
• Akşama Doktor Recep bizim hastayı göre-cekmiş.
• Buralarda Tilki Hüseyin'i gördünüz mü?
• Dolapları Mehmet Usta'ya yaptırdık.
d. Belirli bir özel adı sadece unvanıyla kullanmak istediğimizde
unvan kelimesinin de ilk harfi büyük yazılır.
• Halk Cumhurbaşkanı'nı coşkuyla karşıladı.
e. "dağ, deniz, göl, nehir" kelimeleri özel isimle birlikte
kullanılırsa büyük harfle başlayarak yazılır.
• Van Gölü'nde ulaşım neyle sağlanıyor?
f. Belirli bir günden bahsederken ay ve gün isimleri büyük harfle
yazılır.
• 25 Nisan Pazar günü nikahımız var.
g. "dünya, güneş, ay" kelimeleri terim anlamlarında
kullanıldıklarında özel ad oldukları için büyük harfle yazılır.
• İlkokulda öğrendiğiniz gibi Ay Dünya'nın, Dünya da Güneş'in
çevresinde döner, (terim anlamı)
• Bu fani dünyada hiçbir idealim kalmadı.
• Okulu bitirmeme iki ay kaldı.
h. Yazı başlıkları, eser adları, Kitap, gazete, dergi isimleri
büyük harfle yazılır. Eğer bu isimlerin arasında bağlaç varsa bağlaç
küçük harfle yazılır.
• Vatan yahut Silistre
• Bilim ve Teknik
• Leyla ile Mecnun
• Savaş ve Barış
ı. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.
• Kurtuluş Savaşı, İlk Çağ, Cilâlı Taş Devri...
II. Kesme İşaretinin Kullanımı
a. Özel isimlerden sonra gelen çekim ekler kesme işaretiyle (')
ayrılır.
• Adıyaman'a
• Başak'ı
• Güneydoğu'ya
• Anadolu'da
• Ali'yle
• Irak'a
• Sinekli Bakkal'mış
• Suna'ysa...
Özel adlara yapım eki geldiğinde bu ekler kes me işaretiyle
ayrılmaz.
• Balıkesirli
• Mehmetsiz
• Atatürkçülük
b. Kısaltmalar ek aldıklarında bu ekler de kes me işaretiyle
ayrılır. Ek, kısaltmanın son kelimes nin okunuşuna göre yazılır.
• DSİ'de (Devlet Su İşleri'nde)
III. -ler Çoğul Ekinin Yazımı
Özel isimlerin ardından gelen -ler eki kelime; bitişik yazılır.
• Bugün bize Nerminler gelecek.
• Savaşta İngilizlerle birlik oldular.
IV. "mi" Soru Edatının Yazımı
"mi" soru kelimesi her zaman sonuna geld kelimeden ayrı yazılır.
İki görevi vardır:
a. Kullanıldığı cümleyi soru cümlesi hâline g<
rir.
• Arkadaşın Koray mıydı?
• Bütün soruları cevapladınız mı?
b. İki cümleyi zaman ve sonuç bakımından birbirine bağlar.
• Börek yaptı mı bizi de mutlaka çağırırdı.
V. "ki" Bağlacının Yazımı
"ki" bağlacı başlı başına bir kelimedir ve bu yüzden ayrı
yazılır.
• Şarkıyı o kadar etkili söyledi ki gözlerimin yaşarmasını
engelleyemedim.
• Öyle yalan söylemiş ki şimdi içinden çıkamıyor.
• Bebek o kadar sevimli ki...
VI. "-ki" Ekinin Yazımı
Daima eklendiği kelimeyle birleşik yazılır.
• Onun saçları seninkilerden daha koyu.
• Vitrindeki kıyafeti çok beğendim.
• Dünkü yarışmayı izlemedik.
VII. "de" Bağlacının Yazımı
Daima cümleden ayrı yazılır, "dahi", "bile" anlamı katan bu
bağlaç kelimeden kesme işaretiyle de ayrılmaz.
• Ayağın tökezlese de düşmeyeceksin.
• Biz de gelecek miyiz?
• Burada da bir huzursuzluk var.
VIII. Yardımcı Fiillerin (Eylemlerin) Yazımı
Türkçede isimlerle birlikte kullanılan yardımcı tüller vardır,
et-, kıl-, ol-, eyle-, buyur- yardımcı fi-ileri sonuna geldiği
isimlerin bazılarıyla birleşik, bazılarıyla ayrı yazılır. Bazı
kullanımlarda ses düşmesi, ses türemesi, ünsüz yumuşaması gibi ses
olayları gerçekleşiyorsa isimle yardımcı fiil birleşik yazılır. Eğer
ses olaylarından hiçbiri gerçekleşmi-yorsa isimle yardımcı fiil ayrı
yazılır.
• Teklifimizi kabul etmediler.
• Olayı öğrenince kahroldu.
• "de" bağlacını -de ekinden ayırmanın yolu cümleden o "de" yi
çıkartmaktır. De'yi çıkarttığınızda anlam bozulmuyorsa bağlaç, anlam
bozuluyorsa ektir.
• Sabreyle gönül.
• Onlara minnet etme.
IX. ikilemelerin Yazımı
İkilemeler, iki kelimeden oluşan, anlamı güçlendirmek için
kullanılan ve ayrı yazılan kelime öbekleridir. İkilemelerin arasına
kesinlikle virgül konulmaz.
• Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.
• Nişan eş dost arasında yapıldı.
• Üzerinde eski püskü bir gömlek vardı.
X. Tarihlerin Yazımı
Tek basamaklı gün ve ay sayılarının başına "0" rakamı
yazılabilir. Tarihler arasına, eğer rakamla yazılmışlarsa "."
işareti konur. Ay, ad olarak yazılmışsa tarihler arasına bir işaret
konmaz.
• 15.04.2003 •06.12.1998
• 7 Mayıs 1997
BİTİŞİK YAZILAN BİRLEŞİK KELİMELER
1) Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
- birbiri (< biri biri) / kaynana (< kayın ana) / nasıl (< ne asıl)/ pazartesi (< pazar ertesi)
2) Özgün biçimleri tek heceli bazı Arapça kökenli kelimeler etmek, eylemek, olmak yardımcı fiilleriyle birleşirken ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türemesine uğradıklarında bitişik yazılır.
- Emretmek / kaybolmak / affetmek / fark etmek
3) Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında anlam değişmesine uğradığında bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır.
- Keçiboynuzu / karafatma / kargaburnu / kadınbudu / beştaş / vişneçürüğü / samanyolu
4) -a, -e, -ı, -i, -u, -ü zarf-fiil ekleriyle bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek ve yazmak fiilleriyle yapılan tasvirî fiiller bitişik yazılır.
- Düşünebilmek / alıvermek / uyuyakalmak / gidedurmak / çıkagelmek / öleyazmak
5) Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.
- Albeni / ateşkes / çalçene / çekyat / yapboz
6) Somut olarak yer bildirmeyen alt, üst ve üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
- Ayakaltı / bilinçaltı / gözaltı / ayaküstü / ikindiüstü / akşamüzeri
7) Dilimizde her iki ögesi de asıl anlamını koruduğu hâlde yaygın bir biçimde gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan kelimeler de vardır.
- Baş sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları
- Başbakan / başçavuş / başhekim / başkahraman / başkent / başkomutan / başrol / başsavcı
- Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki başı sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları
- aşçıbaşı / binbaşı / elebaşı / mehterbaşı / ustabaşı
- Ağa, baba, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler
- ağababa / ağabey / beyefendi / efendibaba / hanımanne
- Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, birtakım, herhangi, hiçbir, hiçbiri belirsizlik sıfat ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
8) Ev kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
- Aşevi / bakımevi / basımevi /doğumevi / gözlemevi / huzurevi
9) Hane, name, zade, zede kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır
- Dershane / yazıhane / beyanname / amcazade / depremzede
10) Arapça ve Farsça kurala göre oluşturulan sözler bitişik yazılır.
- Gayrimeşru / Kuvayımilliye / Servetifünun / aleykümselam / darülfünun
11) Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik yazılır.
- İçişleri / Dışişleri / Genelkurmay / Yükseköğretim Kurulu / Açıköğretim Fakültesi
Diğer Türkçe Notları, Testleri ve Videoları için Tıklayınız